
Tamɣart dg wawar niɣ ires arifi d tawtemt n umɣar wa anggaru nqqar-it i ca n ijj ittiri awar nnes war iweṭṭi ɣar tmurt di dcar niɣ di teqbilt, d netta i yfesyen imxumbar n imezdaɣ, s uya nzemmar ad nermes zi tdelsa n imaziɣen bli tamɣart ucin as ism-a d asemɣar zzays d tzemmar nnes i tegg maḥend ad iqqim waydud iddar, nqqar as tamɣart niɣ tamṭṭuḍt ra dwa anamk nnes yused zg usuṭṭeḍ i tegg i tarwa nnes, zg ires amaziɣ waha netwara imaziɣen ucin-as amcan imɣar i temɣart minzi snen min teεna dg waydud
Tamɣart ɣar imaziɣen zi cḥar uya niɣ dg umezruy azayku.
Mara nused ad nɣar cwayt zg umezruy n imaziɣen di tefriqt n yeẓẓelmeḍ ntaf aṭṭas n wasmawen n temɣarin ggint amcan nsent jar tefray n umezruy amacnaw tagellidt dihya tused awarni agllid aksel nttat zi lawras atafm tawlaft nnes i d-as ggin di dzayr d awardi i tzemmar i tgga dg uhras akd ruman d waεraben manaya ntaf bnu xaldun issawar xafs dg udlis nnes lεibar(العبر)(1), mara nruḥ ɣar imaziɣen n twarg ntaf din tagllidt tinhinan i ɣa yella ijj n umezruy imɣar aṭṭas tuɣa mara tssiwer marra tesqaran minzi tssen min tqqar tegga tizemmar mɣarent ik waydud nnes i tuɣa yetmenɣan akd nayjer d muriṭanya... mara narzu x min xebcen imarezzuten di twareg d min ufin iqqen ɣar umezruy n tinhinan ad nraḥ ɣa kalifurnya dg umirikan dg uxxam n min xebcen imarezzuten, manaya d drus zg waṭṭas n tzemmar i tgga temɣart tamaziɣt di tefriqt n yeẓẓelmeḍ, maca mara nqqen amezruy nnes mammec tuɣa d-ays teddar d mammec tedwer ass-a ad naf aṭṭas n imxumbar s uya ad nessij cwayt xf temɣart mamec tedwer ass-a.
Tamɣart tamaziɣt ass-a di tefriqt n yeẓẓelmeḍ.
Nenna tamɣart tamaziɣt tuɣa ɣars amcan imɣar ɣa waydud di min yeεdun maca ass-a war teqqim ca am ijj n wass, war tqqim-ca d bnadem tedwer d ca amacnaw tumubin amacnaw aqbuc... ssaɣen d-ays znuzan war ɣars awar war ttejin ad tini axarres nnes di tudart, amcan nnes d taddart nnes waha ad tegg macca ad tqaber iḥenjaren war teffeɣ war tidef, niɣ mara teffeɣ ad xafs ksen taqcurt uca tarra ɣar wur nnes waha, teggen-as am ca n uɣyur rra rra cca cca!!
Din aṭṭas n tmesrayin issedqer zzaysen-tt waydud reḥmer x temɣart ass-a, ntaf taḥenjart di tɣuri nnes ca n iselmaden xezzarn-as ɣar arrimt war illi ɣar leεqel nnes, di twuri niɣ rxedmet mara war d-asn tarzim iḍaren war ttejin ad texdem, arnid ɣa manaya marra tafed waxxa d tamɣart n waryaz di lxedmet tzellilen xafs uca nttat tarra ɣar wur nnes minzi malla tssiwer ad tennaɣ dg imxumbal ad tafed waxxa d cwayt nni n izerfan i ɣars ad as raḥen, suyenni tɣima tedduquz ɣar daxer nnes waha tɣuyyit nnes tgg-itt degg uḥsin nnes waha bla ma ad as isel ḥed, maca ixess-anɣ ad nesseqsa min imsaren umi idwel lqeb ɣar iḍaren? maymmi tamɣart war tqqim mammec tuɣat? ma d nettat i yexsen niɣ d aryaz i yexsen? niɣ manaya yused zi barra?
Malla nssawal xf izerfan n temɣart ɣar imaziɣen ass-a ad naf blli zegwami d udfen waεraben ɣar tefriqt n yezzelmeḍ s umqqar n ddin war jjin min war ggin ḥma ad tedwel am nttat am temɣart nni i tuɣa neṭṭlen teddar minzi twarant-tt d ca war yelli tawacunt di tlla temɣart ɣarsen d abrusi waha s uya ksind akidsen tadelsa-ya ɣar imaziɣen arrinten txarrasen am nihni di temɣart.
Umi d yudef εuqba bnu nafiε d musa bnu nusayr ɣar tefriqt n yeẓẓelmeḍ war dusin ad siwren xf tmeslent waha usin-d ad arren tamɣart d walu war jjin min war days ggin tuɣa kssin timɣarin s ukmmic ɣar carq znuzanten-tt bac ad aysent ksen reɣben, manaya issawal xafs aṭṭas aselmad aḥmad zahid(2).
Smanaya tedwer temɣart d walu dg waydud amaziɣ ass-a anamk nnes atekkes reɣben i waryaz waha atefsi x tcuni nnes maḥend ad teɣḍer arizaz i yaryazen...!!
imeksiten:
• bnu xaldun, adlis العبر, azgen wiss 7, tifrt 11
• aḥmed zahid, الغزو العربي لشمال إفريقيا بين نبالة النص ودناءة الممارسة، tifrt 28,29



